Sudskom rehabilitacijom generala Mihailovića 2015. godine konačno je potvrđena istorijska činjenica da su u Jugoslaviji tokom Drugog svjetskog rata postojala dva antifašistička pokreta otpora, i time je stavljena tačka na bilo kakvo dalje osporavanje istorijske uloge generala Dragoljuba Mihailovića.

Dakle, da li ličnost generala Mihailovića zaslužuje da se u njegovu čast podigne spomenik u Bijeljini, Beogradu ili nekom drugom gradu, treba da bude odluka lokalnih vlasti koju niko ne može da ospori ako je volja većine. Oko svake istorijske ličnosti svugdje u svijetu može da bude različitih mišljenja. Možda nekoga u Sarajevu ili nekom drugom gradu vrijeđa bulevar koji nosi ime Josipa Broza Tita, trg Alije Izetbegovića ili ulica Zelenih beretki, pa niko ne poteže pitanje promjene tih naziva.

Ono što je nesporno jeste da je Viši sud u Beogradu 14. maja 2015. godine poništio presudu Vrhovnog suda FNRJ od 15. jula 1946. godine kojom je general Dragoljub Mihailović osuđen na smrt. Time je Mihailović rehabilitovan, a presuda protiv njega proglašena ništavnom kao i sve njene pravne posljedice. Postupak rehabilitacije okončan je zaključkom da se Dragoljub Mihailović smatra neosuđivanim, što znači da za svog života nije uradio ništa protiv svog naroda i države, niti protiv ratnog i međunarodnog prava. U samom postupku je dokazano da su dokumenti koji su 1946. godine iskorišteni protiv njega u stvari bili falsifikati. Takođe su predočeni mnogobrojni dokumenti njemačkih okupacionih vlasti u kojima se Draža Mihailović pominje kao njihov neprijatelj, odnosno vođa pokreta otpora.

O statusu Dragoljuba Mihailovića tokom Drugog svjetskog rata dovoljno govori i činjenica da je bio načelnik štaba vrhovne komande Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) i ministar vojske, mornarice i vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije u izbjegličkoj vladi u Londonu koja je bila pod patronatom Velike Britanije i saveznika. Naposletku, lider demokratskog svijeta, predsjednik SAD Hari Truman, 1948. godine posthumno je odlikovao generala Mihailovića legijom zasluga. Takođe, komandant francuskog pokreta otpora general Šarl de Gol 1943. godine je odlikovao generala Mihailovića orednom ratnog krsta. General Dragoljub Mihailović nosilac je i brojnih odlikovanja Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije za vojničke zasluge u balkanskim ratovima i Prvom svjetskom ratu. A, za koga su u Prvom i Drugom svjetskom ratu ratovali neki drugi na ovim prostorima, i šta su sve činili, takođe je dobro poznato.

U bosanskohercehovačkoj javnosti vladaju brojni stereotipi i predrasude o ličnosti generala Mihailovića i Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini. Jedna od takvih „generalizacija" jeste odnos muslimana prema "ravnogorskom pokretu". Većina onih koji ne poznaju dovoljno istoriju ove zemlje, bez dileme će reći da su muslimani i "ravnogorci" nespojivi. To apsolutno nije tačno. Tokom Drugog svjetskog rata, u redovima Jugoslovenske vojske u otadžbini borio se veliki broj muslimana, od kojih su se neki isticali u borbi protiv snaga NDH, njemačkih okupacionih snaga i komunista kao ideoloških neprijatelja. Najpoznatiji među njima bili su Mustafa Mulalić, Fehim Muskadić, Ismet Popovac, Alija Кonjhodžić, Esad Vehabović, Omer Čengić, Mustafa Pašić, Mustajbeg Hadžihuseinović, Smajo Ćemalović, Mustafa Berberović, Mustafa Leko, Abid Prguda, Omer Кalajdžić, Muhamed i Abid Mehmedbašić, imam Džemal Кršlaković, Mehmed Pandžo, doktor Muhamed Begović koji je bio profesor univerziteta u Beogradu, imam Abdulah Hodžić i mnogi drugi.

Alija Кonjhodžić, jedan od najvjernijih sljedbenika generala Mihailovića, poslije emigriranja u Кanadu objavio je memoare gdje je, između ostalog, zapisao: "Moje srpsko osvjedočenje čisto je kao suza sa izvora... Nažalost, veći dio muslimana potražio je saveznika u silama osovine, a na kraju se prebacio u komunistički tabor iz čistog oportunizma".

Treba pomenuti da postoji i fotografija generala Dragoljuba Mihailovića sa muslimanskim prvacima i savezničkim oficirima u Bijeljini krajem 1944. godine, nakon povlačenja nacističkih i snaga NDH. Na fotografiji (u prilogu) se nalaze, s desna u lijevo: Mustafa Mulalić, Mustafa beg Salihbegović, Hasan beg Muratbegović, pukovnik Robert Mekdauel, Draža Mihailović, Mustafa Pašić, Mahmud beg Pređilović, Ibrahim beg Pređilović, nepoznati, kapetan Džon Milodragović, nepoznati. Na osnovu ove fotografije ne može se zaključiti da se bilo ko na istoj osjeća uvrijeđeno ili uplašeno.

Na kraju, može se reći da Bijeljina, Semberija i Republika Srpska mogu i treba da se ponose činjenicom da su u Drugom svjetskom ratu imali dva antifašistička pokreta otpora, bez obzira na bolnu istinu da su ta dva pokreta bili ideološki i ratni neprijatelji. Za to vrijeme, neki drugi na ovim prostorima bili su u službi nacista i ustaške NDH.

Autor: Saša Mirić, istoričar i publicista

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i uključite se u našu Viber zajednicu.