Jugoslavije već odavno nema, ali za generacije Jugoslovena 29. novembar je ostao upamćen kao Dan Republike. TEKST SE NASTAVLJA NAKON VIDEO OGLASA
A šta se, ustvari dešavalo na današnji dan ratne 1943. godine?
Država rođena u gluvo doba noći
Drugo zasjedanje AVNOJ-a je održano u Jajcu, u noći između 29. i 30. novembra i završeno je u pet ujutru.
Na zasjedanju su se okupili vijećnici, predstavnici partizanskog pokreta iz cijele ratom zahvaćene Jugoslavije. Nisu došli jedino Makedonci i Vojvođani, jer nisu uspjeli da se probiju preko frontova.
Zasjedanje AVNOJ-a i odluke koje su na tom zasjedanju usvojene bile su tada udarna vijest u cijeloj Evropi, pa čak i u SAD.
Sve to se dešavalo u vrijeme kada su se saveznici, države antihitlerovske koalicije, predvođene Velikom Britanijom, SAD i Staljinovim Sovjetskim savezom, “lomili” da li da jugoslovenske partizane priznaju kao jedini ozbiljan oslobodilački pokret na Balkanu.
Vođa pokreta, Josip Broz Tito, dobro je znao da će biti “ozbiljan faktor” u oslobođenoj Evropi samo ako se oslobodilački pokret “održavi” i ako se uspostave institucije vlasti. Zato je i sazvan AVNOJ.
Nećemo kralja, hoćemo Tita
Na zasjedanju u Jajcu odlučeno je da se kralju Petru Drugom Karađorđeviću i njegovoj porodici zabrani povratak u Jugoslaviju jer bi to, kao se navodi u odluci, “moglo dovesti do građanskog rata”.
AVNOJ je proglašen vrhovnim zakonodavnim i izvršnim organom vlasti u, kako su je tada definisali, Demokratskoj Federativnoj Jugoslaviji. Osnovan je i Nacionalni komitet narodnog oslobođenja Jugoslavije, kao izvršno tijelo AVNOJ-a.
Demokratska Federativna Jugoslavija je definisana kao zajednica ravnopravnih naroda.
Sve ove odluke kreirali su Moša Pijade i Edvard Kardelj, ali ih je na zasjedanju predložio Tito. Svih 142 vijećnika su jednoglasno glasali za njihovo usvajanje.
Tanjug, maršal i grb SFRJ
Te noći u Jajcu su utemeljeni i neki od simbola buduće SFRJ.
Na prijedlog Slovenaca, ustanovljen je i čin maršala Jugoslavije i ta je titula dodijeljena Titu.
Tito je izabran i za prvog predsjednika Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije, koji je zapravo bio privremena vlada. U toj vladi Tito je bio i ministar odbrane, a u oružanim snagama vrhovni komandant.
Po mnogima, ove odluke su bile temelj stvaranja kulta Titove ličnosti.
Uz vijećnike u Jajce su krajem novembra 1943. stigli i diplomati i umjetnici. Bili su tu članovi vojne misije Velike Britanije, pa glumci partizanskog pozorišta i brojni pjesnici, muzičari i slikari.
Đorđe Andrejević Kun je u Jajcu uoči AVNOJ-a skicirao grb nove Jugoslavije, koji će postati jedno od najpoznatijih obilježja SFRJ.
– Vidjeli su strani diplomati da mi nismo neki banditi, nego ozbiljni ljudi koji se bave umjetnošću i prave državu – rekao je poslije rata čuveni vajar Antun Augustinčić.
Tito i njegovi saradnici su dobro znali koliko je bitno poslati pravu vijest u pravo vrijeme, pa je nekoliko dana uoči AVNOJ-a osnovan Tanjug – Telegrafska agencija nove Jugoslavije, piše Srpskainfo.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i uključite se u našu Viber zajednicu.